اخلاق اسلامی 11 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 12

1ـ پیش فرضهای فلسفی

انسان مرکب از دو جوهر متمایز روان و تن است . بدن بستری برای رشد و سعادت و یا سقوط و شقاوت جان آدمی است . حقیقت وجودی انسان را روان او تشکیل می دهد

2 ـ مبانی کلامی

حکیمانه بودن خلقت عالم و آدم از مبانی کلامی اخلاق اسلامی است . هدفمند بودن خلقت و تفسیر هدف آن ، در علم کلام صورت می گیرد . هدفت خداوند از خلقت آدم ، رأس هرم اخلاق اسلامی را تشکیل می دهد چنانکه از تعابیر قرآن و روایات بر می آید انسان خلیفه و جانشین خداوند در زمین است . در مظهر مهربانی مظهر رحمت الهی ، در سخاوت مظهر وجود خداوند ، در خشم و غضب مظهر انتقام حق و … این همان مقصدی است که گاه از آن به مقام « خلیفه الهی » و برخی به مقام « لقا و فنا» و عده أی به مقام « قرب الهی» و امثال اینها تعبیر می کنند .

باور به جاودانگی انسان و اعتقاد به حسابرسی اخروی و در نتیجه پاداش و کیفر در آن جهان است . اثبات معاد چگونگی آن و شیوة حسابرسی و پاداش و کیفر در آن روز ، در علم کلام صورت می گیرد و در علم اخلاق به عنوان یکی از پیش فرضهای مسلم و یکی از بنیادهای مستحکم آن است .

3 ـ ابعاد وجودی انسان

حوزة اندیشه و صفات نفسانی و رفتار ، جای داد . بخش اندیشه ای وجود انسان ، عهده دار کشف انواع حقایق و واقعیات است . صفات و ملکات نفسانی آدمی نیروی محرکه او در اعمال و رفتارش و در واقع بیانگر حقیقت و مرتبة وجودی او است . حوزة رفتاری نیز عبارت است از آن بخش از وجود انسان که نمود و بروز خارجی و آشکار دارد .

4 ـ رابطة متقابل ابعاد وجودی انسان

رسول خدا فرمود : « محبت تو نسبت به یک شی تو را نسبت به آن نابینا و گنگ می کند » . امام علی فرمود : هرکه عاشق چیزی شود ، دیده اش را کور سازد و دلش را رنجور . پس به دیدة بیمار بنگرد و به گوش بیمار بشنود . خواهش های جسمانی پردة خردش را دریده ، دوستی دنیا دلش را میرانده ، جان او شیفتة دنیا است و او بندة آن است و به سوی هرکه چیزی از دنیا در دست دارد ، نگران است . هرجا که برگردد در پی آن رود و هرجا روی آرد ، روی بدانجا کند .

ـ تأثیر اندیشه بر صفات نفسانی : هر تغییر و تحول در صفات ملکوتی و نفسانی محتاج علم و اندیشه است .

ـ تأثیر صفات نفسانی بر اندیشه : تأثیر مثبت و شناخت صحیح ، اندیشه ی درست ، فکر درست در سایه ی یک نظارت اخلاقی در زمینه ی مساعد نفسانی میسر خواهد بود . تأثیر منفی محبت انسان نسبت به یک چیز روی فکر انسان اثر می گذارد .

رابطه صفات نفسانی با رفتارها :

هریک از حالات و ملکات نفسانی رفتارهای متناسب با خود را طلب می کند و با اصلاح آنها ، رفتار آدمی نیز اصلاح خواهد شد . قرآن کریم در باب متأثر بودن ظاهر از باطن می فرماید :

این است ( فرایض خدا ) و هرکس شعایر خدا را بزرگ دارد در حقیقت آن ( حاکی ) از پاکی دل ها است .

امام صادق فرمود : فساد ظاهر ناشی از فاسد بودن باطن است و کسی که سرشت و باطن خویش را اصلاح کند خداوند ظاهر او را اصلاح خواهد نمود .

تکرار یک عمل و رفتار می تواند در ایجاد صفت و ملکه نفسانی متناسب با خود تأثیر به سزایی داشته باشد . رسول خدا می فرماید :

آنچه از مداومت بر کار نیک بر می خیزد ، عبارت است از : ترک زشتی ها ، دور شدن از سبک سری ، بیرون آمدن از گناه ، یقین ، عشق به رهایی و رستگاری ، فرمان بردن از خدای بخشنده ، بزرگداشت برهان ، کناره گیری از شیطان ، پذیرش عدل و گفتار حق . اینها از پیگیری در کار نیک به خردمند می رسد .

رابطه اندیشه و عمل

تاثیر عمل بر روی علم و اندیشه تهذیب نفس و ریاضت و تعلم و عمل خالصانه در کنار تعلیم راهی برای رسیدن به حقیقت و معرفت بوده است .

از جمله در قرآن کریم آمده است :

و از خدا پروا کنید و خدا ( بدین گونه ) به شما آمرزش می دهد و خدا به هرچیزی دانا است . ای کسانیکه ایمان آورده اید ، اگر از خدا پروا دارید ، برای شما (نیروی) تشخیص ( حق از باطل ) قرار می دهد .

مفاهیم اخلاقی

مراد از مفاهیم اخلاقی آن دسته از فضایل یا رذایل اخلاقی اند که به صورت صفت و ملکه ای نفسانی بوده و اختصاصی به حوزة خاصی از حوزه های زندگی انسان ندارد ، بلکه بر همة حوزه ها تأثیر گذار است .

صفات نفسانی هدایت گر

اصلی ترین مفاهیمی که به صورت یک صفت نفسانی نیکو و ارزشمند مطرح اند مفاهیم یقین و ایمان اند که یقین در خدمت ایمان عمل می کند.

ایمان

در ساختار اخلاق اسلامی ، ایمان به عنوان عالی ترین صفت نفسانی هدایت گر مورد تأکید فراوان واقع شده و راه هایی که می تواند آدمی را به این صفات نفسانی ارزشمند برساند . همانند تفکر و خواطر و الهامات پسندیده . در مقابل صفات نفسانی معارض و مانع پیدایش ایمان در آدمی ، از قبیل « جهل» اعم از بسیط و مرکب « شک و حیرت» ، « جربزه» و « خاطرات نفسانی نکوهیده» و « وسوسه های شیطانی» همواره مورد مذمت و نهی واقع شده اند .

1ـ ارزش ایمان

پیامبر اسلام در نصایح خود به ابوذر می فرماید :

ای ابوذر ، هیچ چیز در نزد خداوند محبوب تر از ایمان به او و خودداری از آنچه نهی می کند نیست .

امام صادق (ع) نیز در این باره می فرماید :

خداوند دنیا را هم به کسانی میدهد که دوستشان دارد و هم به کسانی که بر آنها غضبناک است ، ولی ایمان را نمی دهد مگر به آنان که دوستشان می دارد .

و هم ایشان در توصیف منزلت و جایگاه مؤمن می فرمایند :